چنچنه

ملیت: چه‌ می‌دانم!

توضیح: نان پزی آنچنان که اجدادمان می‌پختند، نه آنچنان که در دنیای مدرن و پر استرس امروز می‌پزند! راستش را بخواهید نانی که ما امروز می‌خوریم ثمره یک جهش نه به جلو بلکه به عقب است. نان پزی در دوران گذشته و دور دست همیشه با استفاده از خمیر ترش انجام می‌شده. حال آنکه امروزه تقریبا همه نانواها با استفاده از مخمر نان می‌پزند. اگر این مساله همه گیر نباشد یقینا اکثریت دارد.
اول برای پختن نان به روشی که اجدادمان نان می‌پختند باید خمیر ترش را تهیه کرد.
یک توضیح دیگر: تهیه خمیر ترش و مخمر شراب و آبجو هم تقریبا به همین روش است البته با مواد مورد استفاده کمی متفاوت. در آینده نزدیک آنرا هم توضیح خواهم داد، خصوصا برای داخل ایران که دسترسی به مخمر شراب و آبجو کار آسانی نیست.

مواد لازم:

● مقداری آرد (آرد سبوس دار)
● مقداری آب
● ۱ قاشق سوپخوری آب پرتقال

ظروف و وسایل لازم:
یک شیشه مربا تمیز و بدون باکتری، یک چنگال بزرگ

طرز تهیه:

توضیح: همیشه وقتی می‌خواهید با باکتری کار کنید باید نظافت را رعایت کنید و همه ابزار را پیش از استفاده خوب شسته خشک کنید.
این پروسه حداقل یک هفته طول خواهد کشید.
روز اول صبح: دو قاشق سوپخوری آب جوشیده و سرد شده همراه با یک قاشق آب پرتقال را با ۳ قاشق آرد مخلوط کنید.
اگر در دسترس دارید سعی کنید روز اول از آرد سبوس دار استفاده کنید. دلیل استفاده از آرد سبوس دار این است دانه و پوست گندم مخمرهای طبیعی با خود دارند که برای پرورش خمیر ترش مورد نیاز است و همین مساله کیفیت خمیرترش شما را بهتر می‌کند.
با استفاده از یک چنگال تمیز خمیر را خوب مخلوط کنید. در شیشه مربا را با ورق پلاستیکی ببندید و روی آنرا با یک سوزن سوراخ کنید. دلیل سوراخ کردن پلاستیک این است که در این پروسه تولید گاز Co2 می‌شود باید از آن خارج شود. شیشه را روی میز آشپزخانه بگذارید و نه در یخچال. خمیر ترش برای رشد نیاز به حرارت اتاق دارد و در یخچال از تحرک می‌افتد. (حرارت باید بین ۲۳ تا ۲۷ درجه سانتی گراد باشد)
استفاده از آب پرتقال هم به این دلیل است که زمینه رشد باکتری‌ها را بهتر می‌کند. خمیر ترش چیزی نیست جز آب و آرد همراه با محیطی درون خمیر که پرورش باکتری‌های خوب را سرعت می‌بخشد.

● روز اول شب: با استفاده از یک چنگال تمیز خمیر را خوب هم بزنید تا اکسیژن لازم برای رشد باکتری‌ها فراهم شود. در این مرحله نیازی به افزودن آب یا آرد نیست. در شیشه مربا را با ورق پلاستیکی ببندید و روی آنرا با یک سوزن سوراخ کنید. درب شیشه را بعد از هر بار همزدن با همین روش باید بست در غیر اینصورت باکتری‌های مزاحم خمیر ترش را خراب خواهند کرد. خصوصا پشه و دیگر حشرات از بوی خوش خمیر ترش به وجد می‌آیند و می‌خواند از آن تغذیه کنند در نتیجه باید جلو آنها را گرفت.
● روز دوم صبح: با چنگال تمیز خمیر را مجددا خوب مخلوط کنید تا اکسیژن کافی به باکتری‌ها برسد.
اینکه می‌نویسم صبح و شب به این دلیل است که باید حداقل دو مرتبه در شبانه روز خمیر هم بخورد و از روز سوم باید آرد و آب هم افزوده شود.
● روز دوم شب: مجددا با چنگال خمیر را هم بزنید و در آنرا ببندید.
● روز سوم صبح: نصف خمیر را دور بریزید و نصفه باقیمانده را با دو قاشق سوپخوری آب و سه قاشق سوپخوری آرد خوب مخلوط کنید، هم بزنید تا مخلوط اکسیژن کافی در خود داشته باشد و یک دست شود. دقت کنید همیشه از آب جوشیده و سرد شده استفاده کنید. دلیل این کار این است که آب معمولا دارای کُلُر است و کُلُر باعث ازبین بردن باکتری‌ها می‌شود. اینکه نوشتم نصف خمیر ترش را دور بریزید به این دلیل است که حجم خمیرترش به مرور زیاد می‌شود. اگر قصد دارید بلافاصله پس از تکمیل پروسه نان بپزید نیازی به درو ریختن نیست تنها مقداری حجم آرد و آبی که می افزاید را به همین نسبت اضافه کنید.
● روز سوم شب: مجددا نصف خمیر را دور بریزید و باقیمانده را به همان روش مرحله قبل دو قاشق سوپخوری آب و سه قاشق سوپخوری آرد خوب مخلوط کنید، هم بزنید تا مخلوط اکسیژن کافی در خود داشته باشد. فراموش نکنید درب شیشه را با پلاستیک ببندید.
● روز چهارم صبح: به همان روش پیشین ادامه دهید. از امروز تقریبا باید تحرک باکتری‌ها را در خمیر مشاهده کنید. کم کم خمیر دارای گاز می‌شود و بوی ترش از آن بیرون می‌زند و این کاملا طبیعی است.
● روز چهارم شب: خمیر کم کم رشد می‌کند و حجم آن بیشتر می‌شود و روز به روز بهتر قابل رویت است. مخصوصا گاز دار تر است و بوی ترش از آن بهتر به مشام می‌رسد. اینها نشانه خوبی است و نشان می‌دهد که کار به خوبی پیش می‌رود.
● این روش را تا روز هفتم یا حتی هشتم ادامه دهید. اگر آردی که استفاده کرده‌اید تازه و دارای باکتری کافی برای به ثمر رسیدن خمیر ترش باشد، زودتر خمیر ترش آماده می‌شود. ولی معمولا تا یک هفته و حتی ده روز هم این پروسه می‌تواند طول بکشد.
آخرین باری که من خمیر ترش درست کردم تقریبا روز ششم کامل شده بود. در این مرحله من از آرد سبوس دار بسیار تازه استفاده کردم.

وقتی خمیر ترش شما آماده شد، این مساله کاملا قابل رویت است به این شکل که در هر مرحله ۱۲ ساعته اگر به آن خوراک برسانید رشد دو برابری حتی بیشتر خواهد داشت. خط آبی رنگ روی شیشه نشانه‌ای است که برای اندازه گیری حجم آن گذاشته‌ام تا بخوبی قابل اندازه گیری باشد.
در این مرحله اگر خواستید نان بپزید مقدار سه قاشق از خمیر ترش را کنار بگذارید و باقی را برای درست کردن خمیر استفاده کنید. (نسبت خمیر ترش برای تهیه نان با یک کیلو گرم آرد تقریبا ۳۰۰ گرم است)
۳ قاشق کنار گذاشته شده را با همان روش پیشین خوراک بدهید، بعد اگر نمی‌خواهید در روزهای آینده نان بپزید آنرا در یخچال نگهداری کنید. خمیر ترش در یخچال می‌تواند بدون خوراک برای یک هفته تا ده روز نگهداری شود. پس از آن باید خوراک داده شود و مجددا در یخچال نگهداری شود. وقتی می‌گویم خوراک منظور همان ۲ قاشق آب و ۳ قاشق آرد است. این خوراک هفتگی خمیر ترش است و همیشه برای اینکه حجم آن از کنترل خارج نشود نصف آنرا باید دور بریزد یا برای نان پختن استفاده کنید. توجه داشته باشید که حتی در یخچال هم نباید درب شیشه را محکم کنید، خمیر ترش همیشه به اکسیژن برای زنده ماندن نیاز دارد. ولی باز تکرار می کنم حتما در آنرا با ورق پلاستیکی ببندید و روی آنرا با یک سوزن سوراخ کنید تا گاز به راحتی از آن خارج شود.

روش تهیه نان با خمیر ترش را بزودی خواهم نوشت فعلا بروید خمیر ترش درست کنید تا بعد.

نوش جان کنید

برچسب‌ها: آب, آب پرتقال, آرد, خمیرترش

ملیت: نامعلوم

مواد لازم:

● ۱۲ کیلو سیب هرچه آبدار تر بهتر
● مقداری شکر (بعدا توضیح می‌دهم)
● ۱ بسته ۵ گرمی مخمر سیدر یا شراب
● ۲ عدد قرص کمپدن Campden tablet
● ۳ گرم پتاسیم سربات POTASSIUM SORBATE
یک توضیح: این آدرس‌هایی که برای خرید دادم تنها برای راهنمایی است و هیچ قصد تبلیغی ندارم. اگر این مواد را از جاهای دیگر می‌توانید تهیه کنید یقینا همین کار را بکتید. هیچ دلیل ندارد شما هم حتما از این آدرسها خرید کنید!

ظروف و وسایل لازم:

ماشین آب میوه گیری، یک بشکه ۱۵ لیتری، شکست سنج یا چگالی سنج، قفل تخمیر، پارچه صافی، قاشق بزرگ چوبی یا پلاستیک برای هم زدن

طرز تهیه:

توضیح: وسایل لازم را که نوشتم اگر در دسترس ندارید مخصوصا چگالی سنج و یا شکست سنج (Refractometer) می‌توانید شراب یا سیدر درست کنید ولی در این صورت امکان اندازه گیری و دقت در کار را از دست می‌دهید. این دو ابزار برای اندازه گیری مقدار قند موجود در آب سیب است.
قبل از شروع ابزار و ظروف مورد استفاده را با پودر تمیز کننده استریل کنید یا خوب بشوید و آبکش کنید. ابزار نباید آلوده به باکتری باشند.
نیم لیتر آب ولرم را با یک قاشق شکر در ظرفی مخلوط کنید و مخمر را داخل آن بریزید و خوب هم بزنید. در ظرف آن را ببندید و کنار بگذارید تا بعد.
اگر سیب را خودتان از درخت کنده‌اید نیازی به شستن نیست. سیب‌ها را به قطعات مناسب تقسیم کنید و با ماشین آب میوه گیری آب بگیرید. آب سیب را در بشکه بریزید.
اول یک عدد قرص کمپدن را پودر کرده و با آب سیب مخلوط کنید.
اگر وسیله اندازه گیری قند مثل چگالی سنج و یا شکست سنج در اختیار دارید قند موجود در آب سیب را اندازه بگیرید. من در پروسه خود این مقدار قند در آب سیب داشتم (Brix=11,5% و Gravity= 1.055) این دو عدد در حقیقت یک معنی می‌دهند تنها با دو روش مختلف اندازه گیری می‌شوند. مخصوصا اگر شکست سنج نمونه‌ای که من دارم استفاده کنید هر دو درجه بندی را همزمان نمایش می‌دهد.
وقتی قند موجود در آب سیب را پیدا کردید، مقدار شکری که باید اضافه کنید را می‌توانید پیدا کنید. من با افزودن ۵۰۰ گرم شکر به آب سیب مقدار قند موجود را از 1.055 به 1.070 افزایش دادم. با این مقدار قند زمانی که پروسه تخمیر پایان یافت مقدار قند موجود به 1.030 کاهش پیدا کرده بود. با استفاده از این دو عدد مقدار الکل تولید شده محاسبه شده بدست می‌آید. مقدار الکلی که من بدست آوردم بین دو عدد ۶.۵ تا ۷ درصد شد. اینکه درصد الکل را نمی‌توانم به دقت بگویم بخاطر این است که به اندازه گیری‌های خودم اطمینان ندارم. زیرا ابزاری که من استفاده می‌کنم از دقت کافی برخوردار نیستند. ولی یقینا بین این دو عدد که نوشتم صحیح است.
وقتی قند موجود را تنظیم کردید حالا نوبت افزودن مخمری است که در اول کار با آب مخلوط کردید. مخمر را به آب سیب اضافه و خوب مخلوط کنید و در بشکه را ببندید و قفل تخمیر را هم نسب کنید.
از این به بعد روزانه یک بار در بشکه را باز کنید آنرا هم بزنید و مقدار قند موجود را پیدا و یاداشت کنید و خصوصا دقت کنید که مقدار آن کمتر از 1.030 یا 1.025 نشود. این مقدار را از آن جهت می‌گویم که سیدر بدست آمده نباید زیاد ترش (سک Sec) بشود. شراب سک یا ترش شرابی است که مقدار قند موجود در آن 4 گرم در لیتر باشد.
زمانی که مقدار قند اندازه گیری شده به حد مطلوب رسید(1.030)، ۳ گرم پتاسیم سربات را به محلول بیفزاید و با همزن خوب هم بزنید. این عمل برای آن است تا مخمر موجود در محلول که از این به بعد آنرا شراب سیب می‌نامیم بمیرد. مخمرها تا زمانی که قند در شراب یا سیدر وجود داشته باشد زنده هستند به همین خاطر آنها را باید با پتاسیم سربات از بین برد. در این مرحله یک قرص کمپدن را هم پودر کنید و به شراب سیب بیفزاید. این عمل هم برای این است که شراب شما خراب نشود.
شراب را از صافی رد کنید تا ناپاکی‌های آنرا بگیرد.
از این به بعد شراب شما آماده مصرف است.
با اینکه شراب را با پارچه صافی پاکسازی کرده‌اید ولی هنوز با یک شراب حرفه‌ای فاصله زیادی دارد. برای اینکه شراب شما کاملا پاکسازی و از ضایعات و لرد تهی شود باید از مواد دیگری از این نوع استفاده کنید.
روش استفاده از این زلال کننده‌ها را از روی پاکت خود این مواد مطالعه کنید.
این هم یک آدرس دیگه برای خرید زلال کننده

به سلامتی

برچسب‌ها: الکل, سیب, سیدر, شراب, قرص کمپدن, مخمر, پوتاسیم سوربات

توضیح: این پیش غذا را در رستورانی در آتن خوردم. راستش را بخواهید شامی که در آن رستوران خوردم چندان چنگی به دل نمی زد ولی این پیش غذا باعث شد که کمی تا قسمتی افتضاح رستوران را رفع کرد. این پیش غذا شباهت زیادی به یتیمک بادمجان خودمان دارد، تنها چیزی که بیشتر دارد پنیر فتا است.
قابل ذکر است این غذا را شما هم می‌توانید به عنوان پیش غذا استفاده کنید هم غذای اصلی.

ملیت: یونانی/ایرانی

مواد لازم:

● ۳ عدد بادمجان قلمی
● مقداری پنیر فتا
● ۳ عدد گوجه فرنگی درشت
● ۱ عدد پیاز
● ۲ هبه سیر
● ۱/۲ لیمو ترش
● روغن برای سرخ کردن
● نمک و فلفل

ظروف و وسایل لازم:

قابلمه ، ظرف پیرکس

طرز تهیه:

بادمجان‌ها را بشویید، نیاز نیست پوست آنرا بکنید آنرا با پوست طبخ می‌کنیم. سر بادمجان‌ها را بکنید وخوب بشوید. آنها را به اندازه سه – چهار سانتیمتر تقسیم کنید(مانند تصویر).
پیاز را هم خرد کنید، پیاز را در روغن کمی سرخ کنید، سیر خرد کرده را اضافه کنید، سپس بادمجان‌ها را داخل قابلمه بریزید و با پیاز سرخ کنید تا بادمجان‌ها نرم شوند. برای بهتر سرخ شدن حرارت را زیاد کنید در عوض بادمجان را هنگام سرخ کردن مدام هم بزنید. با این روش بیشتر آب بادمجان تبخیر خواهد شد.

حالا آب لیمو، نمک، فلفل بزنید و گوجه فرنگی‌ها را روی آن رنده کنید و همراه با بادمجان‌ها برای مدت ۲۰ تا ۲۵ دقیقه بپزید. پس از این مرحله مواد را در ظرف پیرکس بریزید و مقداری پنیر فتا نازک ورقه کنید روی آنرا بپوشانید. ظرف را در فر با درجه ۲۰۰ سانتی‌گراد بگذارید و برای ۲۰ دقیقه پزید.
این پیش غذا را با نان سرو کنید.

نوش جان کنید

برچسب‌ها: بادمجان, لیمو, پنیر, پیاز, پیش غذا, گوجه فرنگی

ملیت: ایران
توضیح: مربا خصوصا مربای خانگی معجونی است که هر خانواده بر اساس داده‌های انتقالی از مادر به دختر و از دختر به نوه و خلاصه پشت اندر پشت منتقل می‌شوند. در نتیجه اگر جستجویی روی نت بکنید چند نوع مختلف با مواد مورد استفاده گوناگون پیدا می‌کنید. از همه بدتر اینکه اکثر دستورهایی که پیدا می‌کنید کپی دیگری است. اگر کمی دقت کنید می‌توانید به راحتی پیدا کنید کدام دستور از کدام کپی برداری شده. بعضی حتی چنان در کپی کردن ناشیانه عمل می‌کنند که رد پای کپی برداری خط نما می‌شود. گاهی حتی بعضی از بخش‌ها را فراموش می‌کنند کپی کنند در نتیجه دستور تهیه کلا بی‌مصرف می‌شود و قابل اجرا نیست و اگر سعی کنید اجرا کنید حتما آش شله قلمکاری از آب در خواهد آمد غیر قابل خوردن.
این دستورالعمل را پس از سالها مربا درست کردن عاقبت موفق شدم یک دستورالعمل از چند دستورالعمل جمع آوری کنم و آنرا به یک نتیجه مطلوب برسانم. شاید بپرسید چرا از خانواده دستور آنرا نگرفته‌ام. راستش را بخواهید این کار را هم کرده‌ام ولی عموما در خانواده‌ها خصوصا نسل پدران و مادران ما اینگونه کارها را گتره‌ای انجام می‌دهند و وقتی می‌پرسی در بهترین حالت با پیمانه توضیح می‌دهند که این پیمانه هم نه مبدع دارد و نه ماخذ، نه طول دارد و نه عرض! خلاصه اینکه کارهای حساس مثل آشپزی و کیمیاگری را نمی‌توان گتره‌ای انجام داد. یک گرم نمک اضافه می‌تواند بهترین غذای دنیا را غیرقابل خوردن بکنید.

مواد لازم:

● ۱ کیلو گرم بِه تمیز کرده
● ۴۰۰ تا ۴۵۰ گرم شکر
● ۱ عدد لیمو درشت
● اگر دوست داشتید چند دانه هل

ظروف و وسایل لازم:
یک دیگ

طرز تهیه:

اول یک توضیح در باره نسبت شکر و به. معمولا در اکثر دستورهایی که من دیده ام وزن به و شکر را یک به یک نوشته اند در صورتی که من یک به نصف هم کمتر شکر استفاده می‌کنم یک دلیلش این است که آب داخل مربا نمی ریزم. دلیل دومش هم این است که مرباهای ایرانی خیلی شیرین هستند در ضمن شکر زیادی برای بدن مضرر است.
به ها را پوست بکنید و اول آنها را چهار قاچ کنید وسط آنرا خارج کنید. بخش میانی آن محتوی دانه‌های به است و بخش دیگر آن بسیار سفت است و قابل خوردن نیست.
حالا هر قاچ را به خلال‌های به کلفتی 5 میلیمتر تقسیم کنید، مثل چیزی که در تصویر می‌بینید.
خلال‌های بِه را داخل دیگ بریزد وشکر را روی آن پخش کنید. برای اینکه شکر خوب با بِه مخلوط شود یا بهتر است گفته شود شکر خوب خلال‌های بِه را بپوشانند دیگ را تکان بدهید تا بیشتر همه خلاها به شکر آغشته شوند. در دیگ را ببندید و آنرا داخل یخچال تا روز بعد نگهدارید. روز بعد وقتی در دیگ را باز کنید مایعی را داخل دیگ خواهید دید که این شهد یا آب بِه است که با شکر مخلوط شده و مایع شهد مانندی را بوجود آورده.
حالا ممکن است بپرسید آب نیاز نیست برای پختن مربای بِه ! خیر نیاز به آب نیست. من پس از پختن چند مرتبه مربای بِه و آزمایش مقدار آب عاقبت به این نتیجه رسیدم که مثل مربای سیب از آب استفاده نکنم. من تقریبا با همین روش مربای سیب هم درست می‌کنم.

روز بعد پس از اینکه بِه آب نداخت دیگ را روی آتش ملایم بگذارید و برای مدت 3 ساعت بپزید. دقت کنید آب آن تمام نشود. اینکه می گویم آب در حقیقت شهد خود میوه به است ولی اگر زیاد و با حرارت بالا بجوشانید ممکن است در این پروسه آب آن کم شود. اگر چنین شد و هنوز مربای به رنگ دلخواه به خود نگرفته کمی آب به آن بیفزاید.
بسیار مهم: حرارت زیر دیگ را تا اندازه‌ای که امکان دادر پایین بیاورید. کافی است مربا جوش بسیار ملایم بخورد. آخرهای کار چندین بار ته مربا را هم بزنید تا ته نگیرد اگر ته گرفت باعث خواهد شد که مربا بسوزد و تلخ شود.
وقتی رنگ مربا قرمز تیره شد یا اگر رنگ روشن تر دوست دارید وقتی به رنگ مورد نظر رسید لیمو را آب بگیرید و آب لیمو را به مربا بیفزاید.
این قرمزتیره شدن رنگ مربا هم علتی دارد و علت اصلی آن کاراملیزه شدن قند موجود در مربا است. البته رنگ خود بِه هم بعد از جوشاندن طولانی قرمز می‌شود ولی تیره شدن رنگ آن بخاطر کاراملیزه شدن قند است. من به همین علت است که آنرا تا این مرحله می‌جوشانم. من مربای کاراملیزه شده را بیشتر دوست دارم.
اگر دوست داشتید دانه هل را هم اضافه کنید و کمی دیگر بگذارید بملایمت بجوشد. حالا مربا را درون شیشه مربا کنید.
من برای اینکه مربا خراب نشود. شیشه‌های مورد نظر را پیش از استفاده شسته و در فر روی درجه ۱۵۰ سانتیگراد برای مدت یک ساعت ضدعفونی می‌کنم. وقتی مربا آماده شد داغ داغ آنرا در شیشه‌های داغ می‌ریزم و در آن را محکم می‌کنم. با این روش مربا برای مدت زیادی قابل نگهدار است.

نوش جان کنید

برچسب‌ها: به, شکر, لیمو, مربا